Diploma in Translation (DipTrans) to renomowany egzamin dla tłumaczy, potwierdzający ich kwalifikacje zawodowe.

Brytyjski urząd Office of Qualifications and Examinations Regulation (Ofqual) sprawuje nadzór nad organizacją tego egzaminu i oficjalnie uznaje go za ekwiwalent dyplomu magisterskiego, czyli dyplomu ukończenia studiów wyższych drugiego stopnia.

Dyplom DipTrans stanowi dowód na posiadanie profesjonalnych umiejętności tłumaczeniowych.

DipTrans jest uznawany na całym świecie. Dzięki temu otwiera drzwi do sukcesu tłumaczeniowego na rynku międzynarodowym. Gwarantuje najwyższy poziom wykonywanych usług i pozwala się wyróżnić.

Egzamin organizowany jest przez brytyjskie stowarzyszenie zawodowe tłumaczy, The Chartered Institute of Linguists (CIOL, www.ciol.org.uk), a konkretnie przez jego wyodrębnioną część CIOL Qualifications.

Od stycznia 2022 r. zdawanie egzaminu możliwe jest jedynie w tzw. Virtual Centre, zdalnie, na przykład z własnego domu.

Nie ma żadnych formalnych wymogów, jeśli chodzi znajomość języka przez kandydatów (ani na kursie, ani na egzaminie). Warto jednak pamiętać, że jest to egzamin trudny, sprawdzający znajomość warsztatu tłumacza na najwyższym profesjonalnym poziomie. Zdanie go równoważne jest ukończeniu studiów tłumaczeniowych na poziomie magisterskim. Dlatego sugerujemy, żeby do egzaminu podchodziły osoby, których poziom biegłości w języku angielskim odpowiada poziomowi C2 (https://europass.cedefop.europa.eu/sites/default/files/cefr-pl.pdf). Jeśli chodzi o udział w kursie, także nie polecamy go osobom, których biegłość językowa jest niższa niż poziom C2. Warto najpierw skupić się na samych umiejętnościach językowych, a dopiero potem ćwiczyć warsztat tłumacza. Tak, już to było powiedziane, ale powiemy jeszcze raz: to bardzo trudny egzamin.

Podobnie jak w przypadku języka angielskiego, nie ma żadnych formalnych wymogów. Warto jednak pamiętać, że wymagana jest znajomość języka docelowego (w tym przypadku polskiego) na poziomie rodowitego użytkownika tego języka.

Krótka odpowiedź brzmi: nie, to zupełnie różne egzaminy. Dłuższa odpowiedź brzmi: to zależy! Zależy od tego, do czego ma służyć egzamin.

Jeśli chcesz pracować w Polsce dla organów wymiaru sprawiedliwości, dla Policji czy innych służb, sporządzać tłumaczenia poświadczone, tłumaczyć dokumenty np. na potrzeby urzędów – potrzebujesz egzaminu na tłumacza przysięgłego.

Jeśli jednak myślisz o tym, by zdawać egzamin na tłumacza przysięgłego w innym celu: żeby wyróżnić się na rynku, żeby zdobyć dowód swoich umiejętności, żeby dać sobie nowe, trudne wyzwanie i nie przestać się rozwija …DipTrans może być właśnie dla Ciebie.

Egzamin DipTrans zdaje się tylko w jednym kierunku tłumaczeniowym i zawsze w parze z językiem angielskim. Możliwe są więc dwie opcje:

• z języka angielskiego na wybrany język (niemal dowolny),
• z wybranego języka na język angielski.

Całość egzaminu zdaje się w jednym kierunku tłumaczeniowym, tzn. nie można wybrać jednego kierunku w jednej części, a innego – w innej.

Nie ma wymogu, by którykolwiek z języków wybranych na egzaminie był językiem ojczystym kandydata. W ogóle nie ma żadnych formalnych wymogów, jeśli chodzi znajomość języków przez kandydatów. Aby zdać egzamin, konieczna jest jednak znajomość języka docelowego na poziomie rodowitego użytkownika tego języka.

Warto pamiętać, że jest to egzamin bardzo trudny, sprawdzający znajomość warsztatu tłumacza na najwyższym profesjonalnym poziomie. Zdanie go równoważne jest ukończeniu studiów tłumaczeniowych na poziomie magisterskim. Nie jest on raczej odpowiedni dla osób, które w języku docelowym nie mają pełnej biegłości. Dlatego Textem prowadzi kurs przygotowujący do tego egzaminu wyłącznie w kierunku tłumaczeniowym z języka angielskiego na język polski, który jest językiem ojczystym olbrzymiej większości naszych słuchaczy.

DipTrans składa się z 3 części. Trzeba zdać je wszystkie, by otrzymać dyplom Diploma in Translation.

Część pierwsza jest wspólna dla wszystkich i składa się z jednego tekstu, który należy przetłumaczyć w całości. Nie ma więc możliwości wyboru. Tekst jest ogólny, niespecjalistyczny.

Pozostałe dwie części obejmują po trzy specjalizacje każda. Należy wybrać tylko jedną z nich. Na egzaminie otrzymuje się więc trzy teksty, ale tłumaczy tylko jeden, dowolnie wybrany. Nie trzeba deklarować wcześniej, z jakiej dziedziny wybiera się tekst. Tego wyboru dokonuje się podczas egzaminu, mając w ręku konkretne teksty do tłumaczenia.

W części drugiej wybiera się spośród specjalizacji:

• Technology
• Business
• Literature

W części trzeciej wybiera się spośród specjalizacji:

• Science
• Social science
• Law
• (od niedawna także:) Arts and Culture

Cena egzaminu w 2024 r. wynosi:

• za poszczególne moduły, jeśli podchodzi się do każdego osobno:
  • Unit 01 – £500
  • Unit 02 – £385
  • Unit 03 – £385
• za cały egzamin – £895

Więcej informacji o płatności: https://www.ciol.org.uk/take-DipTrans

Po pierwsze, przykładowe teksty można pobrać nieodpłatnie ze strony CIoL: http://www.ciol.org.uk/benefits/exam-resources  Jest ich jednak niewiele i dostępna tam próbka na pewno pozostawi niedosyt.

Po drugie, teksty te (w szerszym już wyborze) można uzyskać od CIoL odpłatnie. Istnieją na to dwa sposoby:

• po prostu zakupić teksty, korzystając z formularzy dostępnych na tej samej stronie,
• zostać członkiem CIoL (co wymaga opłacenia składki) – zyska się wtedy m.in. bezpłatny dostęp do tych tekstów. UWAGA: Osoby, które zdecydują się podchodzić do egzaminu, muszą obowiązkowo zostać członkami CIoL w randze IoLET Affiliate. Składka członkowska wynosi £25.00 za 12 miesięcy członkostwa. Jest to liczone od daty dołączenia, nie w cyklu kalendarzowym. Warto uwzględnić ten aspekt w swojej kalkulacji.

Innej (bezpłatnej i ogólnodostępnej) metody nie ma.

Po trzecie wreszcie / jednak, teksty te – wszystkie istniejące na rynku – otrzymują słuchacze naszego kursu przygotowującego do egzaminu DipTrans bez żadnych dodatkowych opłat.

Nie można myśleć w kategoriach albo-albo. Każdy kandydat pisze tłumaczenie tekstu ogólnego (część 1), zatem świetna znajomość ogólnej angielszczyzny jest konieczna. Jednak bez znajomości specjalistycznego słownictwa nie da się z powodzeniem podejść do części 2. i 3. Zatem potrzebne są umiejętności z obu tych zakresów. Podczas naszego kursu przygotowującego do DipTrans ćwiczymy równomiernie sprawność we wszystkich potrzebnych zakresach. Pamiętamy też o tym, że sama znajomość angielskiego nie wystarczy. Konieczna jest tak samo dobra, jeśli nie lepsza znajomość docelowego języka tłumaczenia, czyli polszczyzny. Pracy nad językiem polskim poświęcamy dużo czasu na kursie.

Na to pytanie nie ma jednej uniwersalnej odpowiedzi. Możemy jednak powiedzieć tak: zdawanie wszystkich trzech części jednego dnia jest możliwe i nie stanowi wysiłku przekraczającego zwykłe możliwości. Owszem, dzień egzaminu jest wtedy dość długi i męczący. Jednak między poszczególnymi częściami są przerwy na odpoczynek, a godziny rozplanowane są sensownie. Łatwiej chyba jest zmobilizować się raz do większego wysiłku, jakim jest zdawanie całości egzaminu niż utrzymywać gotowość przez kilka lat. Egzamin odbywa się tylko raz do roku, więc przy rozłożeniu części na kilka podejść całość potrwa długo. Jeśli więc nie ma konkretnych powodów, by egzamin dzielić na części, na pewno warto rozważyć zdawanie go od razu w całości. Warto też pamiętać o wymogu, że całość egzaminu należy zdać w ciągu pięciu lat. Oznacza to, że po otrzymaniu certyfikatu poświadczającego zdanie jednej lub dwóch części kandydat ma kolejne cztery lata na zdanie pozostałych części egzaminu.

CIoL zaleca kandydatom, aby:

• dobrze orientowali się w bieżących wydarzeniach dotyczących krajów, w których używa się języka, z którego tłumaczą
• mieli solidną znajomość dziedzin specjalistycznych, które wybierają w części 2. i 3. egzaminu
• jak najwięcej czasu poświęcili na ćwiczenia tłumaczeniowe, których rezultat będzie omawiany przez doświadczonego tłumacza
• sprawnie posługiwali się źródłami wiedzy, z których planują korzystać na egzaminie.

Trudno więc wskazać konkretne lektury. Na pewno jednak warto być na bieżąco z pozycjami typu The Economist, The Financial Times, The Guardian czy The New York Times. Należy też pielęgnować wiedzę – tak językową, jak i dziedzinową – dotyczącą tekstów specjalistycznych. Tu jednak konkretne źródła zależą od stanu wiedzy kandydata na początku procesu przygotowania się do egzaminu.

Podczas naszego kursu przygotowującego do DipTrans, zagadnienia te zostaną szczegółowo omówione z uwzględnieniem indywidualnych doświadczeń i planów każdego konkretnego słuchacza.

Oto dane za rok 2016: Unit 1 – 22%, Unit 2 Business – 38%, Unit 3 Law – 11%, Unit 3 Social Science – 23%. Dotyczy to tylko tłumaczeń z angielskiego na polski. Ogółem w tej parze językowej w 2016 r. egzamin zdawało 33 kandydatów, którzy pisali 72 tłumaczenia. Wydano 8 certyfikatów częściowych oraz 3 całkowite.

A oto dokładne dane za rok 2017:

Source Language: English
Target Language: Polish

• Unit 01 – General Translation:
  • Attempts: 22
  • Passes: 6
  • Percentage: 27%
• Unit 02 – Business
  • Attempts: 6
  • Passes: 0
• Unit 03 – Law
  • Attempts: 9
  • Passes: 2
  • Percentage: 22%
• Unit 03 – Social Science
  • Attempts: 9
  • Passes: 1
  • Percentage: 11%

27 osób podeszło do egzaminu (a dokładnie do 68 jego części).

Ogólna zdawalność w kombinacji EN > PL wyniosła 21%.

Dokładne dane za rok 2018:

Source Language: English
Target Language: Polish

• Unit 01 – General Translation:
  • Attempts: 12
  • Passes: 1
  • Percentage: 8%
• Unit 02 – Business
  • Attempts: 5
  • Passes: 1
  • Percentage: 20%
• Unit 02 – Literature
  • Attempts: 5
  • Passes: 2
  • Percentage: 40%
• Unit 02 – Technology
  • Attempts: 4
  • Passes: 0
  • Percentage: 0%
• Unit 03 – Law
  • Attempts: 2
  • Passes: 0
  • Percentage: 0%
• Unit 03 – Science
  • Attempts: 6
  • Passes: 1
  • Percentage: 17%
• Unit 03 – Social Science
  • Attempts: 8
  • Passes: 1
  • Percentage: 13%

Nie, takie przykładowe tłumaczenia nie są dostępne. Ze względu na wielość możliwych rozwiązań nie wydaje się celowe tworzenie takich tekstów. Jednak słuchacze naszego kursu przygotowującego do egzaminu DipTrans mogą konsultować z prowadzącą wszelkie propozycje tłumaczeń tekstów z poprzednich lat. Teksty te znajdują się wśród materiałów szczegółowo omawianych podczas webinariów i innych elementów kursu.

Nie, nie istnieją takie podręczniki. Trzeba pamiętać, że DipTrans bada umiejętność tłumaczenia na poziomie porównywalnym z ukończeniem studiów magisterskich w tym zakresie. Nie wydaje się więc możliwe, aby całą konieczną wiedzę ująć w jednym podręczniku.