Tłumaczenie ustne – zasobnik (pamięć, notacja, stres, ćwiczenia!)

Tekst napisała Zuzanna Wnuk na bazie materiałów opracowanych na potrzeby Internetowego kursu tłumaczeń ustnych przez Katarzynę Bondaruk-Augustyńczyk.

A więc chcesz zostać tłumaczem ustnym – albo przynajmniej poczytać o tym zawodzie, który zdecydowanie budzi podziw, a może nawet wywołuje gęsią skórkę?

A może wcale nie chcesz zostać tłumaczem ustnym, ale chcesz dać egzamin na tłumacza przysięgłego, który obejmuje obowiązkową część ustną?

Aby rzucić nieco światła na ten arcyciekawy temat, poniżej zebrałyśmy kilka najważniejszych wskazówek dla (przyszłych) tłumaczy ustnych. Każda wskazówka dotyczy innego aspektu tej pracy, ponieważ jest ona naprawdę wielowymiarowa.

Wszystkie wskazówki pochodzą z naszego corocznego Internetowego kursu tłumaczeń ustnych*, który pomaga w przygotowaniu do części ustnej egzaminu na tłumacza przysięgłego. Jednak czy tylko kurs może pomóc w tych przygotowaniach? Nie tylko… i w związku z tym na końcu tego artykułu czeka na Ciebie niespodzianka (lub spodziewanka, jeśli dobrze znasz naszą szkołę! 😉).

Rodzaje tłumaczeń ustnych

Tłumaczenia ustne dzielą się na konsekutywne, a vista oraz symultaniczne (w tym szeptankę). W tym artykule skupimy się na pierwszych dwóch rodzajach, ponieważ to właśnie z nimi muszą się mierzyć kandydaci na tłumaczy przysięgłych podczas egzaminu (oraz tłumacza przysięgli w swojej codziennej pracy).

Pamięć

Aby tłumaczyć, zwłaszcza konsekutywnie, trzeba mieć umiejętność zapamiętania kilku zdań mówcy, by zaraz po zakończonej wypowiedzi rozpocząć tłumaczenie. Jak sobie z tym radzić? Oto kilka pomysłów na ćwiczenie pamięci:

• mnemotechniki oparte na skojarzeniach,
• shadowing, czyli powtarzanie słyszanego tekstu np. podczas słuchania podcastów (a dla chętnych dodatkowo: tłumaczenie lub parafrazowanie),
• uczenie się dla przyjemności – np. wierszy, nowych słówek oraz nowych umiejętności!

Ale czy tylko takie „szkolne” czynności mogą pomóc? Oczywiście, że nie! Można też postanowić sobie, że będziemy polegać wyłącznie na swojej pamięci w praktycznych sytuacjach życiowych: np. podczas robienia zakupów bez patrzenia na listę.

Tłumacze mówią, że warto też po prostu być wypoczętym, ponieważ zmęczeni i przeciążeni niewiele zapamiętamy. 😊 A skoro o stresie mowa…

Stres

Stresu w życiu nie da się uniknąć, ale da się postrzegać go jak… przyjaciela! Pamiętaj, że napięcie i poczucie wyzwania, które ogarnia Twoje ciało i umysł, ma pomóc Ci w jak najlepszym wykonaniu zadania. Możesz pomóc sobie przez techniki relaksacyjne i oddechowe, ale nie zapomnij też o samym myśleniu o stresie jako swoim sprzymierzeńcu. Już samo to pomaga czuć się lepiej! Więcej na ten temat:

Stress Busters for Interpreters (plik PDF do pobrania)

How to make stress your friend (filmik na YouTube)

Notacja

Tłumacze ustni posiłkują się notatkami – bo kto by to wszystko spamiętał! 😉 Nie da się jednak zapisywać wszystkiego; trzeba mieć opracowany system symboli i skrótów myślowych. Więcej o tym powiedzą praktycy, wieloletni eksperci, którzy notację opanowali do perfekcji – posłuchajcie np. Andy’ego Gillesa:

Symbols: dos and dont’s

A czy da się tłumaczyć bez notatek? Odpowiada również Andy Gilles:

Consecutive without notes

Repetitio est mater studiorum… po prostu ćwicz!

To wszystko zadziała jednak wyłącznie pod warunkiem ćwiczenia, praktykowania, wcielania w życie, a potem znowu ćwiczenia… Żeby zrobić coś dobrze, zwykle trzeba najpierw wiele razy zrobić to kiepsko.

Language enhancement exercises for conference interpreters (filmik na YouTube)

To ważne, by zauważać swoje błędy i spokojnie je poprawiać (a najlepiej – usłyszeć od nich od wspierającej nauczycielki, która w dodatku pomoże im zaradzić! I tu wracamy do naszego kursu 😉), a następnie próbować krok po kroku je poprawiać. To proces, dlatego miej do siebie cierpliwość i doceniaj każdy postęp. No i ćwicz 😉

A skoro jesteśmy w temacie ćwiczeń, to teraz obiecana niespodzianka – lub spodziewanka: linki do darmowych ćwiczeń i innych zasobów!

• Wiemy, jak trudne może być przygotowanie do części ustnej egzaminu na tłumacza przysięgłego, dlatego prowadzimy platformę pełną darmowych ćwiczeń. Znajdziesz tam nagrania na czterech poziomach trudności – niektóre z załączonym tłumaczeniem przykładowym! Dochodzą nas słuchy, że to bardzo pomaga w samodzielnej nauce. Oto ta platforma: Bank nagrań
• Tu z kolei można poczytać, jak ten egzamin wygląda w praktyce: Odcinek 2: Egzamin ustny
• A tu dorzucamy link do platformy stworzonej przez Komisję Europejską właśnie po to, by każdy mógł za darmo ćwiczyć tłumaczenia przemówień: Speech Repository

W razie pytań zapraszamy do kontaktu z naszą szkołą: szkola@textem.com.pl

A tymczasem – powodzenia w ćwiczeniu tłumaczeń ustnych!

* Następna edycja już jesienią 2024! Zapisz się na newsletter, jeśli chcesz dowiedzieć się, kiedy ruszą zapisy na ten kurs >